W?oc?awek

W?oc?awek – miasto licz?ce 125 tys. mieszka?ców, po?o?one nad Wis?? i Zg?owi?czk?. W po?owie X wieku we W?oc?awku funkcjonowa? gród obronny maj?cy du?e znaczenie, m.in. zosta? wymieniony w kronice Galla Anonima – jako jeden z najwa?niejszych grodów po Poznaniu i Gnie?nie. W po?owie XII wieku do W?oc?awka zosta?a przeniesiona z Kruszwicy siedziba biskupa kujawskiego. Oko?o po?owy XIII wieku dokonano próby lokacji miasta; ponownie prawa miejskie W?oc?awek otrzyma? w 1339 roku. Szczególny rozkwit biskupiego  miasta nast?pi? po w 1466 roku II pokoju toru?skiego, w wyniku handlu zbo?em i drewnem. Od 1520 roku we W?oc?awku istnia?a królewska komora celna. Jako prywatne miasto biskupi W?oc?awek by? o?rodkiem ?ycia kulturalnego, religijnego i przemys?owego. Wojny w XVII i XVIII wieku oraz rozbiory Polski doprowadzi?y miasto do upadku i zniszczenia. Po drugim rozbiorze W?oc?awek znalaz? si? w zaborze pruskim a po 1815 roku w zaborze rosyjskim w Królestwie Polskim. W 1799 roku w mie?cie powsta?a nowoczesna papiernia. Od 1862 roku W?oc?awek uzyska? po??czenie kolejowe z Kutnem i Toruniem. W latach 1975 – 1998  miasto by?o stolic? woj. w?oc?awskiego.
Spacer po W?oc?awku rozpoczniemy tradycyjnie w centrum – na placu Wolno?ci. W pó?nocno – wschodniej pierzei pod nr 1 i  2 znajduj? si? dwie kamienice. Pierwsza zbudowana w 1880 roku a druga  pó?no klasycystyczna pochodzi z po?owy XIX wieku. Kierujemy si? w prawo, dochodz?c do naro?nika pierzei, s?siaduj?cego z ul. Brzesk?. Z prawej strony pod nr 5 zespó? budynków dawnego zajazdu z XVIII wieku. Zajazd by? znany pod nazw? Ober?a Jab?onowskiego. W trakcie XIX wieku dawn? ober?? rozbudowano i przebudowano. Po drugiej stronie ul. Brzeskiej usytuowany jest zespó? klasztorny Reformatów. Reformatów do W?oc?awka sprowadzi? biskup w?oc?awski Andrzej Lipski  w 1625 roku. W latach 1639 – 1644 z fundacji ma??onków Romatowskich wzniesiono ko?ció? Wszystkich ?wi?tych oraz budynek klasztorny. Ko?ció? zosta? zbudowany z ceg?y w stylu barokowym. W latach 1764 – 1775 zosta?y dobudowana dwie wie?e, jedna zegarowa a druga jako sygnaturka. Na pocz?tku XX wieku przebudowano ko?ció?. W o?tarzu g?ównym rze?by Boga Ojca w otoczeniu ?w. Piotra oraz ?w. Paw?a. W centralnym polu obraz – Ukrzy?owanie, namalowany przez ucznia Jacka Malczewskiego w 1930 roku. Idziemy ul. Brzesk? w prawo, mijamy kolejne ulice: S?owackiego, Zapiecek, Orl? i ?abi?. Dochodzimy do skrzy?owania ulic: Wojska Polskiego i Cyganka. Po prawej stronie na rogu ulic Brzeskiej i Cyganka pod nr 27 – klasycystyczny budynek z po?owy XIX wieku, przypominaj?cy pa?ac ziemia?ski. Po przeciwleg?ej stronie ul. Brzeskiej, w naro?niku ul. Karnkowskiego i Wojska Polskiego zabudowania Seminarium Duchownego, pierwszego w kraju, powo?anego w 1569 roku przez biskupa w?oc?awskiego Stanis?awa Karnkowskiego. Za rz?dów biskupa Konstantego Szaniawskiego ( 1707 – 1720 ) zostali sprowadzeni do miasta Ksi??a Misjonarze ?w. Wincentego a Paulo, którzy kierowali uczelni? do I po?owy XIX wieku. Do seminarium od strony ul. Brzeskiej przylega najstarszy ko?ció? w mie?cie ?w. Witalisa. By? fundowany przez biskupa w?oc?awskiego Macieja z Go?a?czy w 1330 roku. Zbudowany w stylu gotyckim, do 1411 roku pe?ni? funkcj? ko?cio?a katedralnego. Po utworzeniu seminarium ?wi?tyni? przeznaczono na ko?ció? seminaryjny. W o?tarzu g?ównym znajduje si? gotycki tryptyk ( trzyskrzyd?owy o?tarz, malowany dwustronnie ) z 1460 roku, który przyw?drowa? tu z ko?cio?a kolegiackiego we Wieluniu. ?rodkowa cz??? tryptyku przedstawia Koronacj? Naj?wi?tszej Marii Panny, po bokach sceny: Niesienie Krzy?a i Ukrzy?owanie, za? na odwrocie 4 postaci ?wi?tych biskupów. Od XIV wieku w ko?ciele znajduj? si? relikwie ?w. Witalisa , w postaci czaszki. Idziemy  dalej ul. Brzesk? w kierunku monumentalnej katedry Wniebowzi?cia Naj?wi?tszej Marii Panny. Jest to najwspanialszy zabytek miasta. Jej budow? rozpocz?? biskup w?oc?awski Maciej z Go?a?czy w 1340 roku, a konsekracji ( po?wi?cenia ) katedry w 1411 roku dokona? sufragan – biskup pomocniczy Jan. W pó?niejszych czasach wie?e ko?cio?a zosta?y podwy?szone, nast?pnie w XVII wieku otrzyma?y barokowe kopu?y. Ko?cówka XIX wieku nie by?a szcz??liwa dla ?wi?tyni, poniewa? przeprowadzono renowacj?, po której katedra mia?a mie?, pierwotn? gotyck? form?. W tym czasie zniszczono wystrój ko?cio?a pozbywaj?c si? gotyckich i barokowych o?tarzów. Katedra jest dwu wie?owa,  jej wie?e maj? po 85 metrów wysoko?ci. Przechodzimy do po?udniowej nawy katedry. Najstarsz? i naj?adniejsz? kaplic? w katedrze jest kaplica Matki Bo?ej z oko?o 1500 roku, gotycka. W latach 1604 – 1611 zosta?a przebudowana w duchu renesansu, przez biskupa Jana Tarnowskiego, pó?niejszego Prymasa Polski. W jej o?tarzu znajduje si? obraz Matki Bo?ej ?nie?nej z XVI wieku. W wej?ciu do kaplicy dobrej roboty ozdobna krata z motywami ro?linnymi z 1609 roku. W kaplicy Zwiastowania NMP, fundowanej w 1541 roku przez biskupa ?ukasza Górk? znajduj? si? chrzcielnica i kraty z XVII wieku oraz siedmioramienny ?wiecznik, posiadaj?cy ponad 3 metry wysoko?ci, wykonany z br?zu w 1596 roku. W pó?nocnej nawie interesuj?ca jest kaplica ?w. Józefa, w której umieszczony jest renesansowy sarkofag biskupa Piotra z Bnina Moszy?skiego z 1493 roku, dzie?o Wita Stwosza. Sarkofag zosta? ufundowany przez Kalimacha. Katedra w swoich wn?trzach posiada wiele tablic epitafijnych, nagrobków oraz p?yt nagrobnych, g?ównie zwi?zanych z biskupami w?oc?awskimi. Opuszczamy katedr?, przechodzimy przez ul. Wyszy?skiego i kierujemy si? w ul. Gda?sk?. Pod nr 8 najstarszy zachowany dom we W?oc?awku. Zbudowany w 1649 roku przez Stanis?awa Ostrowskiego, kanonika w?oc?awskiego. Jest to dom murowany, w którym po zniszczeniu pa?acu biskupiego, znajdowa?y si? biura Kurii Biskupiej. Idziemy Gda?sk? w dó? w kierunku Wis?y. Po lewej stronie wznosi si? pa?ac biskupi. Pa?ac znajduje si? na miejscu wcze?niejszego zamku biskupów w?oc?awskich, którego budow? rozpocz?? biskup Miko?aj z Go?a?czy w latach 1323 – 1365. Budow? kontynuowa? jego nast?pca Zbylut z Go?a?czy. W XV wieku zamek zosta? przebudowany przez biskupa Jakuba z Sienna. Kolejne przekszta?cenia mia?y miejsce w XVI  oraz XVII wieku. Ostatecznie zamek zosta? w 2 po?owie XVIII wieku przebudowany na rezydencj?. Podczas kampanii napoleo?skiej na pocz?tku XIX wieku w pa?acu urz?dzono szpital. W 1818 roku biskup Franciszek Malczewski przekaza? pa?ac pijarom na szko??. W 2 po?owie XIX wieku pa?ac uzyska? form? klasycystyczn?. Obecnie pa?ac jest w?asno?ci? Kurii Biskupiej. Kierujemy si? w prawo Bulwarem J. Pi?sudskiego, prowadz?cym równolegle do Wis?y. Przechodzimy po mostem drogowym. Mijamy kolejno ulice: Matebudy i Wi?lan?; w nast?pn? Ma?lana skr?camy. Wychodzimy na Stary Rynek w?oc?awski, w którego pó?nocno – wschodniej cz??ci wznosi si? kolejny gotycki ko?ció? ?w. Jana Chrzciciela, zbudowany w 1538 roku. W 1580 roku cz??ciowo zosta? przebudowany oraz dobudowano wie??, która w 1768 roku nakryto baniastym he?mem barokowym. Na pó?nocnej ?cianie wie?y umieszczona zosta?a tablica po?wi?cona naczelnikowi insurekcji Tadeuszowi Ko?ciuszce, który w pobli?u krótko mieszka? w 1790 roku. Na ceg?ach ?ciany zewn?trznej prezbiterium zosta?y zaznaczone najwi?ksze wylewy Wis?y z lat 1745, 1758 oraz na tablicy powód? z 1924 roku. Na Starym Rynku pod nr 14 i 15 dwie kamieniczki z 2 po?owy XVIII wieku, z niewielkimi cechami barokowymi. Znajduje si? w nich Muzeum Historii W?oc?awka. Ko?czymy krótk? tras? po mie?cie