Przewodnik Przyroda wojewodztwa kujawsko – pomorskiego [1]
Wysłane przez admin w ndz., 2016-04-10 22:40Prawie 30% powierzchni województwa objęta jest ochroną przyrody w różnej formie. Na jej obszarze ustanowiono 8 parków krajobrazowych [2]: Brodnicki Park Krajobrazowy [3], Gostynińsko – Włocławski Park Krajobrazowy [4], Górznieńsko – Lidzbarski Park Krajobrazowy [5], Krajeński Park Krajobrazowy [6], Nadgoplański Park Tysiąclecia [7], Tucholski Park Krajobrazowy [8], Wdecki Park Krajobrazowy [9] oraz Zespół Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego [10].
Oprócz parków krajobrazowych w regionie objęto ochroną przyrody w formie rezerwatów przyrody prawie 100 miejsc. Wśród rezerwatów wyróżnia się poszczególne typy: faustyczne, florystyczne, geomorfologiczne, krajobrazowe, ichtiologiczne, leśne, ornitologiczne, stepowe oraz torfowiskowe i wodne.
Najbardziej znane z nich to: rzeka Drwęca [11], Bachotek [12], Jezioro Mieliwo [13], Szumny Zdrój [14], Czarny Bryńsk, Jar Brynicy [15], Olszyny Rakutowskie [16], Jezioro Rakutowskie [17], Las Mariański [18], Zbocza Płutowskie [19], Ostrów Panieński [20], Góra św. Wawrzyńca [21], Kulin [22], Las Piwnicki [23], Jezioro Fletnowskie [24], Jezioro Zdręczno, Bagna nad Stążką [25], Dolina rzeki Brdy [26], Dolina rzeki Ryszki, Dury [27], Lutowo, Linie [28], Cisy Staropolskie im. L. Wyczółkowskiego [29] oraz Miedzno [30].
Inne formy ochrony przyrody to pomniki przyrody żywej i nieożywionej, obejmujące m.in. pojedyncze drzewa, skupienia drzew, aleje i głazy narzutowe, nisze źródliskowe, formy polodowcowe np. kemy, formy morfologiczne, a także stanowiska roślin chronionych. Województwo kujawsko – pomorskie ma ich na terenie około 2000. Najbardziej znane to: Dąb Rzeczypospolitej [31] koło Górzna o obwodzie ponad 660cm i wieku około 500 lat, dąb Chrobry [32] w miejscowości Nogat o obwodzie 923 cm i wieku ponad 600 lat, „Diabelski Głaz [33]” obecnie znany jako „Kamień św. Wojciecha” w Leosi o obwodzie 24,5 m i wysokości 3,5 m, aleje bukowe z Radomna do Bocheńca oraz do Piórkowa skupiające odpowiednio 350 i 209 drzew. Ciekawym pomnikiem przyrody jest jaskinia „Bajka [34]” w miejscowości Gądecz oraz skupienie 8 modrzewi polskich tzw. „Góra Modrzewiowa” koło miejscowości Płonne.
Prawie połowę drzew pomnikowych w regionie stanowią dęby i lipy, najwięcej pomników przyrody jest usytuowanych w Bydgoszczy, w tym cenne arboretum [35] - dawny ogród botaniczny. Inne formy ochrony przyrody występujące w naszym województwie to obszary chronionego krajobrazu, których ponad 30 utworzono ze względu na wyróżniające się krajobrazowo tereny o różnych typach ekosystemów, wśród nich, np. Dolina Kamionki oraz Rynny Jezior Byszewskich i Jezior Żnińskich Strefy Krawędziowej Kotliny Toruńskiej, 2 części Wydm Kotliny Toruńsko – Bydgoskiej, Doliny Osy i Gardęgi, Łąki Nadnoteckie itp. Kolejną formą ochrony są zespoły przyrodniczo – krajobrazowe, których w regionie jest 5, m.in. Dolina Rzeki Ryszki, Rzeka Prusina oraz Słupski Gródek nad Osą.
Dla ochrony niektórych zwierząt ze względu na ich rzadkie występowanie wojewoda kujawsko – pomorski ustalił tzw. strefy ochronne. Takich stref doczekały się gniazda bielika [36], puchacza [37], orlika krzykliwego [38], kani rudej [39] oraz rybołowa [40]. Strefy ochronne mogą obejmować od 200 do 500 metrów. Część województwa wchodzi do programu - Zielone Płuca Polski [41].
[1]Świat zwierząt regionu jest bardzo interesujący i obejmuje bardzo szeroki zakres środowisk przyrodniczych: od bardzo żyznych lasów łęgowych [42] do bardzo ubogich kserotermicznych wydm. W ujściu Drwęcy i Mieni do Wisły żyją kręgowce, znane jako minogi rzeczne [43], które wędrują raz w życiu z Bałtyku, aby odbyć tarło w rzekach. Rezerwat przyrody „Rzeka Drwęca” [44], utworzony w 1961 roku na całej długości rzeki, ma za cel ochronę gatunkową takich ryb jak: certa [45], łosoś [46], pstrąg [47] oraz troć wędrowna [48]. Tak w Wiśle jak i innych jej dopływach występują pospolite gatunki ryb, m.in. sandacz [49], szczupak [50], boleń [51], okoń [52], płoć, certa [45], ukleja, [53] miętus [54], jaz, leszcz [55], karp [56], sum [57], jelec [58], kleń [59] oraz rzadsze gatunki, tj.: brzana [60], kiełb białopłetwy [61], sumik karłowaty [62] i głowacz białopłetwy [63]. Jeziora regionu są zasiedlone pospolitymi gatunk [1]ami ryb, zróżnicowanymi wielkością zbiorników, ich głębokością oraz prowadzoną gospodarką rybacką. Są to pospolite gatunki: szczupak, leszcz, leń, węgorz, sandacz, karaś, krąp, karp, okoń, płoć, ukleja, wzdręga, sielawa oraz gatunki ryb introdukowanych (proces wprowadzania nierodzimych gatunków) w naszych wodach takie jak: amur biały [64], tołpyga biała [65] i pstra [66] oraz peluga [67].
Imponująco przedstawia się awifauna regionu, na którą składa się ponad 160 gatunków ptaków odbywających lęgi oraz prawie 60 gatunków ptaków pojawiających się podczas wędrówek. Pięć obszarów w regionie: Bagienna Dolina Drwęcy, Błota Rakutowskie, Jezioro Gopło, Stawy Ślesin oraz Stawy Ostrówek i Smogulec są zarejestrowane jako „Ostoje ptaków” w Europie. Wokół jeziora Gopło stwierdzono przebywanie prawie 150 gatunków ptaków, a wśród nich występuje: gęś gęgawa [68], bąk błotniak, [69] perkoz [70] rdzawoszyjny, bączek [71], rycyk [72], krwawodziób [73], czajka [74], cyranka [75], żuraw [76], gęś białoczelna [77] oraz głowienka [78].
Nad innymi zbiornikami wodnymi możemy dostrzec gatunki ptaków drapieżnych, takich jak: kania czarna [79] i ruda [39], jastrząb [80], orlik krzykliwy [38], sokół [81] oraz tych bardzo rzadkich jak orzeł bielik [82]. Wśród innych gatunków ptaków można usłyszeć buczenie bąka, klangor żurawia czy wzbijającego się bądź wodującego łabędzia białego. Na mokradłach, trzęsawiskach i bagnach regionu możemy podglądać hajstrę – bociana czarnego [83], bociana białego [84], krzyka, bekasa [85], błotniaka, różne gatunki kaczek, rybitwę białą [86] i czarną [87].
Przy brzegach Doliny Wisły gromadzą się licznie: perkozy dwuczube [88], łyski [89], krzyżówki [90] i czernice [91], rzadziej czaple siwe [92]. Na drzewach gniazdują kolonie kormoranów [93]. Awifauna leśna zależy od typu lasu i jego wieku. W borach świeżych możemy spotkać często ziębę [94], trznadla [95], pierwiosnka [96], sójkę [97], rudzika [98], drozda [99] oraz kilka gatunków dzięciołów [100] i sikor [101], a w borach suchych - skowronka [102] borowego i słonkę [103]. Starsze drzewostany - zwłaszcza te przylegające do pól uprawnych i łąk - zasiedlone są przez myszołowa [104] zwyczajnego, kruka [105], trzmielojada [106], jastrzębia [80], pustułkę [107] i krogulca [108]. Brzegi lasów stanowią schronienie dla sowy uszatej [109] i puszczyka [110] a także dla wrony siwej [111], grzywacza i turkawki, [112] natomiast wilgotne łąki, pola uprawne i polany, zamieszkują czajki [74], pliszki [113] żółte, kuropatwy [114], bażanty [115], pokląstwy [116] oraz skowronki [117] polne. Bocian biały, dymówki [118], jerzyki, [119] wróble [120], szpaki [121], piegże, szczygły [122], kulczyki [123], mokolągwy [124], gatunki gołębi [125] i mew [126], gawrony [127] oraz kawki [128] to gatunki ptaków związanych z siedliskami ludzkimi.
Na ponad 50 gatunków ssaków spotykanych w regionie kujawsko – pomorskim 5 z nich to gatunki owadożerne, m.in. jeż [129], ryjówka [130] i kret [131]. Duży udział wśród ssaków mają nietoperze [132], stwierdzono występowanie aż 16 gatunków (m.in. nocek duży, nocek Branolta, karlik).
Region kujawsko – pomorski jest zasiedlony przez charakterystyczne dla nizin Polski gatunki płazów, takich jak: traszka zwyczajna [133] i grzebieniasta [134], ropuchy [135], żaby kumaki [136] oraz gatunki gadów: żółwia błotnego [137], jaszczurkę zwinkę [138] i żyworodną [139] oraz padalca [140]. Przy śródleśnych zbiornikach wodnych występują zaskrońce [141], żmije zygzakowate [142] i bardzo rzadki wąż – gniewosz plamisty [143].