Więcbork
Więcbork - miasto z 6 tys. mieszkańców, położone wśród jezior Pojezierza Krajeńskiego.
| Historia miasta | Zwiedzanie miasta | Galeria |
Historia miasta
Początki osadnictwa w rejonie Więcborka sięgają młodszej epoki kamienia – neolitu (3-4 tys. lat p.n.e.). Po 960 roku gród Więcborski znalazł się w obrębie państwa polan. W 1375 roku Domosław Grzymała Kasztelan Rogodziński sprzedał miasto Więcbork Sędziwojowi Pęperzyńskiemu herbu łodzia. Dotychczasowe znane nazwy Więborka na przestrzeni tysiącleci to: Wansowno, Wanszowno, Wiązowno, Wienzburg, Wicburg, Więćbork, Więcburg, Wyądzburg, Vandsburg .W wzmiance o mieście pochodzącej z 1383 roku, Więcbork nazywano "Wąsówna".
Do 1821 r. miasto było własnością rodów szlacheckich i magnackich – kolejno: Grzymalitów, Peperzyńskich, Więcborskich, Zebrzydowskich, Garczyńskich i Potulickich, a zamek więcborski stanowił ośrodek ogromnych dóbr ziemskich. Pierwszym znanym herbem Więcborka był herb Grzymała z XIV wieku.Kolejny znany herb pochodzi z XVI wieku i wyobrażał trzy zielone wzgórza, a na nich trzy złote tarcze. Obecny herb (od 1983r.) nawiązuje zasadniczo do herbu z murem zamkowym i trzema wieżami pochodzącego z wieku XVII, i częściowo do szlacheckiego herbu Potulickich (rycerz w bramie). W latach 1558-1560, za sprawą decyzji Biskupa Andrzeja Zebrzydowskiego, Kapelana Królowej Bony, Więcbork stał się siedzibą Biskupa Krakowskiego.
W latach 1772-1920 Gmina Więcbork pozostawała w granicach zaboru pruskiego (z krótką przerwą w okresie trwania Księstwa Warszawskiego: 1807-1815). W dniu 25 lutego 1835 roku powstał powiat Więcborski. Więcbork powrócił do granic Rzeczpospolitej 23 stycznia 1920, gdy Generał Józef Haller na czele "Błękitnej Armii", wkroczył do grodu Grzymalitów. Malownicza osada stała się jedną z ulubionych siedzib Prezydenta RP Ignacego Mościckiego. Dzięki licznym kontaktom z Ludnością pochodzenia niemieckiego i żydowskiego, Więcbork zyskał niepowtarzalny, wielokulturowy charakter.
Do 1821 r. miasto było własnością rodów szlacheckich i magnackich – kolejno: Grzymalitów, Peperzyńskich, Więcborskich, Zebrzydowskich, Garczyńskich i Potulickich, a zamek więcborski stanowił ośrodek ogromnych dóbr ziemskich. Pierwszym znanym herbem Więcborka był herb Grzymała z XIV wieku.Kolejny znany herb pochodzi z XVI wieku i wyobrażał trzy zielone wzgórza, a na nich trzy złote tarcze. Obecny herb (od 1983r.) nawiązuje zasadniczo do herbu z murem zamkowym i trzema wieżami pochodzącego z wieku XVII, i częściowo do szlacheckiego herbu Potulickich (rycerz w bramie). W latach 1558-1560, za sprawą decyzji Biskupa Andrzeja Zebrzydowskiego, Kapelana Królowej Bony, Więcbork stał się siedzibą Biskupa Krakowskiego.
W latach 1772-1920 Gmina Więcbork pozostawała w granicach zaboru pruskiego (z krótką przerwą w okresie trwania Księstwa Warszawskiego: 1807-1815). W dniu 25 lutego 1835 roku powstał powiat Więcborski. Więcbork powrócił do granic Rzeczpospolitej 23 stycznia 1920, gdy Generał Józef Haller na czele "Błękitnej Armii", wkroczył do grodu Grzymalitów. Malownicza osada stała się jedną z ulubionych siedzib Prezydenta RP Ignacego Mościckiego. Dzięki licznym kontaktom z Ludnością pochodzenia niemieckiego i żydowskiego, Więcbork zyskał niepowtarzalny, wielokulturowy charakter.
Okres kolejnych 45 lat zaznaczył się rozwojem drobnego przemysłu, zakładów obsługi rolnictwa, przemysłu drzewnego, budownictwa i spółdzielczości. Po zakończeniu II wojny światowej, wielu mieszkańców zostało poddanych surowym represjom i zostało deportowanych do sowieckich obozów pracy w Kopińsku i Czerapińsku.
Po powstaniu lokalnych struktur NSZZ Solidarność, Więcbork stał się ważnym ośrodkiem antykomunistycznym. Najznamienitszym honorowym obywatelem Więcborka został Jan Paweł II.
Obecnie Więcbork to miejscowość turystyczna znana w kraju i za granicą z licznymi ośrodkami wczasowymi, hotelami, pensjonatami i gospodarstwami agroturystycznymi.
Zwiedzanie miasta Więcbork rozpoczynamy od Placu Jana Pawła II (Rynku Miejskiego). Możemy tam podziwiać zabytkowe kamieniczki z końca XVII i XVIII w. Ponadto na rynku znajdują się: zabytkowy kościół rzymskokatolicki i sanktuarium Matki Boskiej Królowej Więcborskiej. Kościół został wybudowany w latach 1772-1778 przez książąt i hrabiów Potulickich z Więcborka, którzy mają swoje epitafia w tym kościele oraz w nim spoczywają. Warto dodać że jest to już czwarty z kolei kościół katolicki wybudowany w tym samym miejscu.
Następnie udajemy się ulicą A.Mickiewicza na ulicą Zamkową, gdzie znajdują się pozostałości po więcborskim zamku książąt i hrabiów Zebrzydowskich z Więcborka herbu Radwan. Zamek wybudowano w 1496 roku. Na znak protestu przeciw Królowi, Biskup Krakowski Książę Andrzej Zebrzydowski - Kapelan Królowej Bony przeniósł siedzibę biskupa krakowskiego z Wawelu do więcborskiego zamku. Przebywał tam w latach 1558-1560. Warto zaznaczyć, że fresk z podobizną biskupa Zebrzydowskiego znajduje się w wspomnianym wcześniej kościele katolickim. Biskup Zebrzydowski zmarł w drodze z Więcborka na Wawel we Wrześni k/Poznania 23.05.1560r. Zwłoki Biskupa Andrzeja Zebrzydowskiego z Więcborka do dziś spoczywają na krakowskim Wawelu w rodzinnej kaplicy Zebrzydowskich, którą zlokalizowano przy zakrystii.
Wracając z góry zamkowej widzimy dwór książąt i hrabiów Potulickich z Więcborka, przerobiony na szpital powiatowy. Ten sam smutny los spotkał przyległy zabytkowy zbór ewangelicki z 1786r. wybudowany pod patronatem króla pruskiego, przerobiony w latach 80 minionego stulecia na dom kultury.
Na przeciwko przy ulicy Pocztowej znajdujemy ponad stuletni były sąd więcborski z więzieniem. Idąc dalej tą ulicą dochodzimy do Zakonu i klasztoru sióstr Diakonistek z Więcborka, które było największym zgromadzeniem ewangelickim w Polsce licząc 350 sióstr z oddziałami w Wilnie, Lwowie, Warszawie, Gnieźnie, Łodzi, Bydgoszczy. Obiekt zachował się do dziś w przedwojennym kształcie jednak od 1945 r. jest przerobiony na szkoły średnie i wyższą.
Wracając na Rynek schodzimy na promenadę i już kilka metrów dalej znajdujemy ślady po Synagodze, wybudowanej niespełna 200 lat temu przez więcborską gminą żydowską. Do dziś zachowały się fragmenty ogrodzenia synagogi i budynki rabina. Dalej znajdujemy kolejny zbór ewangelicki z XIX w., który zachował się w pierwotnym kształcie do dnia dzisiejszego.
Wychodząc z promenady idziemy ulicą Strzelecką na górę św. Katarzyny przy ulicy Bractwa Kurkowego. Tam znajdujemy zabytkowy budynek więcborskiego bractwa strzeleckiego z 1732r. wybudowany przez Józefa Remigiana Hr. Potulickiego z Więcborka, założyciela więcborskiego bractwa, które trwa w ciągłości prawnej do dnia dzisiejszego. W tym miejscu znajdował się pierwszy więcborski zamek rodu Grzymała herbu Grzymała datowany na początek zeszłego stulecia. Nieopodal budowli znajduje się prastary cmentarz katolicko-ewangelicki, na którym znajdują się zabytkowa kaplica pod wezwaniem św. Katarzyny, którą wybudował w 1781r. ród Potulickich z Więcborka. Warto dodać, że kaplica powstała na miejscu pierwszego kościoła katolickiego w Więcborku pod tym samym wezwaniem, którego powstanie datowane jest na początek zeszłego stulecia.
Schodząc z góry dochodzimy na plażę miejską w miejsce wczesnośredniowiecznego grodu więcborskiego datowanego na 4000 lat p.n.e. I tu zakończymy nasz spacer.
Na zainteresowanych zabytkami kultury okolic Więcborka także czeka wiele atrakcji. W pobliskim Runowie Młyn zachowała się do dziś leśna rezydencja i pałac Prezydenta RP Ignacego Mościckiego z 1912r. Kilometr dalej w Runowie zachował się pałac Runowo hr. Orzelskich wybudowany na początku XV w. Za pałacem we wsi Runowo znajdujemy zabytkowy kościół katolicki pod wezwaniem św. Trójcy wybudowany w latach 1606-1607r. przez hr. Orzelskich z Runowa. Warto też odwiedzić położony 10 km od Więcborka pałac w Sypniewie, była siedziba Loży Masońskiej stanowiącej własność rodu Wilcens, który zachował się w pierwotnym kształcie do dnia dzisiejszego nieopodal pałacu znajduje się zabytkowy kościół pod wezwaniem św. Katarzyny, budowy szkieletowej z 1781r. Na uwagę państwa zasługuje również pałac rodu Konkel w pobliskim Suchorączku oraz zabytkowe kościoły katolickie w Pęperzynie i Zabartowie.
Po powstaniu lokalnych struktur NSZZ Solidarność, Więcbork stał się ważnym ośrodkiem antykomunistycznym. Najznamienitszym honorowym obywatelem Więcborka został Jan Paweł II.
Obecnie Więcbork to miejscowość turystyczna znana w kraju i za granicą z licznymi ośrodkami wczasowymi, hotelami, pensjonatami i gospodarstwami agroturystycznymi.
 |  |  |
Zwiedzanie miasta
Zwiedzanie miasta Więcbork rozpoczynamy od Placu Jana Pawła II (Rynku Miejskiego). Możemy tam podziwiać zabytkowe kamieniczki z końca XVII i XVIII w. Ponadto na rynku znajdują się: zabytkowy kościół rzymskokatolicki i sanktuarium Matki Boskiej Królowej Więcborskiej. Kościół został wybudowany w latach 1772-1778 przez książąt i hrabiów Potulickich z Więcborka, którzy mają swoje epitafia w tym kościele oraz w nim spoczywają. Warto dodać że jest to już czwarty z kolei kościół katolicki wybudowany w tym samym miejscu.
Następnie udajemy się ulicą A.Mickiewicza na ulicą Zamkową, gdzie znajdują się pozostałości po więcborskim zamku książąt i hrabiów Zebrzydowskich z Więcborka herbu Radwan. Zamek wybudowano w 1496 roku. Na znak protestu przeciw Królowi, Biskup Krakowski Książę Andrzej Zebrzydowski - Kapelan Królowej Bony przeniósł siedzibę biskupa krakowskiego z Wawelu do więcborskiego zamku. Przebywał tam w latach 1558-1560. Warto zaznaczyć, że fresk z podobizną biskupa Zebrzydowskiego znajduje się w wspomnianym wcześniej kościele katolickim. Biskup Zebrzydowski zmarł w drodze z Więcborka na Wawel we Wrześni k/Poznania 23.05.1560r. Zwłoki Biskupa Andrzeja Zebrzydowskiego z Więcborka do dziś spoczywają na krakowskim Wawelu w rodzinnej kaplicy Zebrzydowskich, którą zlokalizowano przy zakrystii.
 |  |  |
Wracając z góry zamkowej widzimy dwór książąt i hrabiów Potulickich z Więcborka, przerobiony na szpital powiatowy. Ten sam smutny los spotkał przyległy zabytkowy zbór ewangelicki z 1786r. wybudowany pod patronatem króla pruskiego, przerobiony w latach 80 minionego stulecia na dom kultury.
Na przeciwko przy ulicy Pocztowej znajdujemy ponad stuletni były sąd więcborski z więzieniem. Idąc dalej tą ulicą dochodzimy do Zakonu i klasztoru sióstr Diakonistek z Więcborka, które było największym zgromadzeniem ewangelickim w Polsce licząc 350 sióstr z oddziałami w Wilnie, Lwowie, Warszawie, Gnieźnie, Łodzi, Bydgoszczy. Obiekt zachował się do dziś w przedwojennym kształcie jednak od 1945 r. jest przerobiony na szkoły średnie i wyższą.
Wracając na Rynek schodzimy na promenadę i już kilka metrów dalej znajdujemy ślady po Synagodze, wybudowanej niespełna 200 lat temu przez więcborską gminą żydowską. Do dziś zachowały się fragmenty ogrodzenia synagogi i budynki rabina. Dalej znajdujemy kolejny zbór ewangelicki z XIX w., który zachował się w pierwotnym kształcie do dnia dzisiejszego.
 |  |  |
Wychodząc z promenady idziemy ulicą Strzelecką na górę św. Katarzyny przy ulicy Bractwa Kurkowego. Tam znajdujemy zabytkowy budynek więcborskiego bractwa strzeleckiego z 1732r. wybudowany przez Józefa Remigiana Hr. Potulickiego z Więcborka, założyciela więcborskiego bractwa, które trwa w ciągłości prawnej do dnia dzisiejszego. W tym miejscu znajdował się pierwszy więcborski zamek rodu Grzymała herbu Grzymała datowany na początek zeszłego stulecia. Nieopodal budowli znajduje się prastary cmentarz katolicko-ewangelicki, na którym znajdują się zabytkowa kaplica pod wezwaniem św. Katarzyny, którą wybudował w 1781r. ród Potulickich z Więcborka. Warto dodać, że kaplica powstała na miejscu pierwszego kościoła katolickiego w Więcborku pod tym samym wezwaniem, którego powstanie datowane jest na początek zeszłego stulecia.
Schodząc z góry dochodzimy na plażę miejską w miejsce wczesnośredniowiecznego grodu więcborskiego datowanego na 4000 lat p.n.e. I tu zakończymy nasz spacer.
 |  |  |
Na zainteresowanych zabytkami kultury okolic Więcborka także czeka wiele atrakcji. W pobliskim Runowie Młyn zachowała się do dziś leśna rezydencja i pałac Prezydenta RP Ignacego Mościckiego z 1912r. Kilometr dalej w Runowie zachował się pałac Runowo hr. Orzelskich wybudowany na początku XV w. Za pałacem we wsi Runowo znajdujemy zabytkowy kościół katolicki pod wezwaniem św. Trójcy wybudowany w latach 1606-1607r. przez hr. Orzelskich z Runowa. Warto też odwiedzić położony 10 km od Więcborka pałac w Sypniewie, była siedziba Loży Masońskiej stanowiącej własność rodu Wilcens, który zachował się w pierwotnym kształcie do dnia dzisiejszego nieopodal pałacu znajduje się zabytkowy kościół pod wezwaniem św. Katarzyny, budowy szkieletowej z 1781r. Na uwagę państwa zasługuje również pałac rodu Konkel w pobliskim Suchorączku oraz zabytkowe kościoły katolickie w Pęperzynie i Zabartowie.
Kategoria:
Polski
Tytuł:
Więcbork