Radzy? Che?mi?ski

Radzy? Che?mi?ski – miasto z 1,4 tys. mieszka?ców, po?o?one w ziemi che?mi?skiej. Po raz pierwszy zosta?o wymienione w 1015 roku jako zdobyte przez wojów Boles?awa Chrobrego na Prusach. Na pocz?tku XIII wieku  Radzy? by? silnym o?rodkiem administracyjnym nale??cym do dzielnicy mazowieckiej. W 1224 roku gród radzy?ski od synów wojewody mazowieckiego Krystyna naby? biskup pruski Chrystian, który w 1231 roku przekaza? go Krzy?akom. Prawdopodobnie w 1234 roku dosz?o do lokacji miasta. W 1285 roku komtur krajowy ziemi che?mi?skiej Konrad von Thierberg odnowi? przywilej lokacyjny dla miasta, wydany wcze?niej przez mistrza krajowego Hermana von Balka. W XIII wieku w ziemi che?mi?skiej by?o kilka powsta? plemion Prusów, podczas których kilkakrotnie dochodzi?o do obl??enia miasta oraz dwukrotnie do jego zdobycia. W 1440 roku miasto przyst?pi?o do Zwi?zku Pruskiego. Po wybuchu wojny trzynastoletniej w 1454 roku miasto i zamek zosta?y przej?te przez Zwi?zkowców. Ostatecznie po II pokoju toru?skim w 1466 roku miasto przy??czono do Korony. W 1575 roku Radzy? zosta? strawiony przez po?ar. Kolejne stulecie przynios?o czas wojen szwedzkich, które zniszczy?y ca?y kraj, w tym równie? Radzy?. Od tamtego czasu datuje si? upadek miasta i jego znaczenia. W 1772 roku miasto znalaz?o si? w zaborze pruskim, administracyjnie podlegaj?c rejencji kwidzy?skiej. Wyzwolenie miasta spod jarzma zaborcy nast?pi?o w 1920r.
Spacer po Radzyniu rozpoczynamy od rynku miasta – placu Towarzystwa Jaszczurczego. Wychodzimy z rynku przez pó?nocno – zachodni naro?nik ul. Wary?skiego. Po chwili dochodzimy do strugi, odwadniaj?cej zanikaj?ce jezioro Zamkowe. Za mostkiem po lewej stronie g?az narzutowy z  wyrytym herbem miasta Radzynia i dat? roczn? 1593. Przed nami po lewej stronie malowniczo po?o?one ruiny pot??nej krzy?ackiej warowni. Monumentalny zamek zosta? wzniesiony w latach 1281 – 1320 z przeznaczeniem na siedzib? komtura radzy?skiego. By? jednym z wielu zamków w ziemi che?mi?skiej lecz jego walory obronne górowa?y nad innymi. Ca?o?? sk?ada?a si? z 3 cz??ci: przedzamczy wschodniego i po?udniowego oraz z zamku g?ównego. Zamek dooko?a by? otoczony mokr? fos?, nawadnian? z jeziora Zamkowego. Wjazd do zamku  g?ównego odbywa? si? od po?udnia poprzez zwodzony most na fosie i budynek przedbramny. Zamek g?ówny zosta? za?o?ony na planie prawie idealnego kwadratu o bokach bliskich 52 metrów. Posiada? cztery skrzyd?a i wi???ce je naro?ne wie?e. Fundamenty, mury piwnic a tak?e cz??ciowo mury obwodowe zosta?y zbudowane z kamienia narzutowego, pozosta?e z ceg?y. W naro?niku pó?nocno – zachodnim znajdowa?a si? pot??na wie?a sygnalizacyjno – obronna o czym ?wiadcz? pozosta?o?ci podstawy o ?rednicy 12 metrów. Krzy?acka za?oga zamku,  po bitwie grunwaldzkiej w 1410 roku, krótko stawia?a opór wojskom królewskim, aczkolwiek by?a odpowiednio zaopatrzona. Rok pó?niej za?oga królewska skutecznie odpar?a szturm krzy?acki. Po I pokoju toru?skim wojska królewskie opu?ci?y zamek. Podczas wojny trzynastoletniej 19 lutego 1454 roku zamek zdoby?y wojska Zwi?zku Pruskiego, a podczas kolejnego obl??enia zamku przez Krzy?aków w 1456 roku nie dopu?ci?y do jego zdobycia. Po 1466 roku warownia by?a w?asno?ci? królewsk?. W czasie ostatniej wojny polsko – krzy?ackiej w latach 1519 – 1521 zamek stanowi? kwater? wojsk polskich. Do obecnych czasów dotrwa?a zaledwie cz??? dawnego za?o?enia obronnego m.in. prawie w ca?o?ci po?udniowe skrzyd?o z 2 naro?nymi wie?ami, partie murów obwodowych, cz??? piwnic oraz prawie w ca?o?ci zachowane zarysy murów przyziemia. Ruiny zamku przyci?gaj? nie tylko fotografików ale i filmowców m.in. wn?trza zamkowe zosta?y wykorzystane podczas kr?cenia filmu przygodowego „Pan Samochodzik i Templariusze” wed?ug powie?ci Z. Nienackiego, ze Stanis?awem Mikulskim w roli g?ównej. Tajemnicze znaki Templariuszy mo?na ogl?da? do dzi?. Wracamy do rynku, z którego wychodzimy ul. D?browskich. Przy ko?cu ulicy po jej prawej stronie wznosi si? ?adna bry?a gotyckiego ko?cio?a farnego ?w. Anny. Ko?ció? wzniesiono z ceg?y w latach 1310 – 1340. Jest to budowla ceglana, orientowana. O?tarz g?ówny barokowy z obrazami : Koronacja Matki Boskiej oraz Zwiastowanie, s? otoczone rze?bami ?wi?tych: Andrzeja, Grzegorza, Jana Nepomucena i Jana Ewangelisty, Franciszka Ksawerego, Grzegorza oraz Stanis?awa. Wewn?trz pó?norenesansowa kaplica Przemienienia Pa?skiego zwana, równie? kaplic? D?browskich z 1587 roku, której wn?trze oddziela misternie kuta krata renesansowa z 1587 roku. Ko?ció? posiada bardzo ?adne gotyckie portale wej?ciowe: w kruchcie po?udniowej, przy wej?ciu z prezbiterium do zakrystii oraz z prezbiterium do pomieszczenia pod wie??. ?wi?tynia posiada bardzo bogate wyposa?enie, g?ównie z XVII i XVIII wieku. Opuszczamy ko?ció? udaj?c si? ul. Kazimierza Jagiello?czyka do kolejnych obiektów. Po lewej stronie najpierw dom m?ynarza, a pó?niej ceglany m?yn z prze?omu XIX i XX wieku. Trzymamy si? ul. Kazimierza Jagiello?czyka, mijaj?c z lewej ul. Nowickiego Albina, nast?pnie z prawej ul. Gumowskiego Mariana. Dochodzimy do cmentarza, na którym znajduje si? kolejny obiekt historyczny – gotycka kaplica cmentarna ?w. Jerzego z XIV wieku. Pierwotn? kaplic? ufundowa? w 1285 roku mistrz krajowy Konrad von Thierberg. Kaplica jest murowana z ceg?y, orientowana. Wewn?trz o?tarz g?ówny rokokowy z 2 po?owy XVIII z rze?bami : Matki Boskiej z Dzieci?tkiem w otoczeniu ?wi?tych: Antoniego i Jana Nepomucena oraz niewiast i anio?ków. W 1851 roku kaplic? odnowi? ksi?dz Samp?awski, ówczesny proboszcz radzy?ski.  Naprzeciwko cmentarza na Zielonym Wzgórzu znajduje si? klasycystyczny dworek drewniany, otynkowany, z prze?omu XVIII i XIX wieku. Wewn?trz tzw. komin butelkowy. I tu ko?czymy nasz spacer.

Kategoria: 
Niemiecki
guide-icon guide-icon add-icon  
Tytuł: 
Radzy? Che?mi?ski